argumentum
Bellorum causas et Petri funera primusExplicat: egregium perlege, lector, opus.
Rumpite Pierides mihi longa silentia diuae
Tuque meis, Thymbraee, fauens allabere coeptis,
Qui das eloquio sanctos fulgere poetas:
Gesta Sigismundi ducis et bella inclyta dicam
5Burgundique acies et principis atra superbi
Funera, qui tandem Tirolensibus occidit armis,
Indomitasque urbes hostis de fauce receptas.
Tuque mihi, dux alme, refer, si dicere gratum est
Et si scire licet, quae causa indigna coegit
10Burgundum audacem tua regna lacessere bello
Coniunctosque tibi populos: iam uiscera sancto
Fonte calent, iam totus agit mea pectora Phoebus.
Gens antiqua sedet fluuio uicina Lemano,
Heluetia a priscis, quae nunc Alsatia fertur:
15Iste Sigismundi locus est et plurima circum
Oppida finitimaeque urbes, pulcherrima regna.
Verum hic nonnulli proceres Suitensibus armis
Accincti populos in seditione tenebant,
Indignos ausi domino conuertere calces.
20Hos cum non posset dux ardentissimus aequi,
Dux clemens pacisque pater frenare rebelles,
Ad Carolum properat Burgundum et foedera iungit,
Qui bene gestarum rerum, splendore superbus
Nomen Alexandri factis aequare parabat,
25Cuique erat antiqua consanguinitate propinquus,
Et quocunque modo ualeat domitare Sueuos
Explorat secum: contra quem fraude reperta,
Quo sibi praeclaras Rheni submitteret urbes,
Dux Burgundus ait: "si rite audita Philippi
30Dicta patris mens nostra tenet, fortissime princeps,
Reddere multa mihi numorum milia debes:
Sint oblita tamen! nunc rursum protinus auri
Milia certa dabo, dederis si pignore nobis
Hos contumaces populos gentemque superbam."
35Ad quem magnanimus princeps Tirolensium inquit:
"Dux, genus inuictum, Burgundae gloria gentis,
Cedo libens quaecunque uelis neque dicta recuso,
Dummodo consuetis foueas sub legibus urbes
Nec praeter solitum grauiora tributa requiras,
40Cumque uelim liceat mihi regna redimere semper.
His rebus sit firma fides, dolus omnis abesto
Talia concordes inter se foedera iungunt:
At Carolus diro regnandi incensus amore
Praefectum populis Petrum designat Hagenbach,
45Sanguinis humani cupidum, pietate carentem,
Et multo populos Burgundo milite complet
Perpetuaque sibi componit pace ducissam,
Quae regit extincto Sabaudia regna marito,
Ut premat hinc fortes dextra laeuaque Sueuos.
50Qui si omnes contra Burgundos arma tulissent;
Victor erat, Rhennm domuisset et Austria regna;
Vel si iustitia iuncta pietate tyrannus
Has gentes populosque sibi fecisset amicos,
Votis forte suis fortuna secunda fuisset.
55Hic tunc Petrus atrox dominoque simillimus ipsi,
Improbus, impatiens et inexorabilis, asper
Exigit insuetos census et prisca locorum
Decreta et leges, legum contemptor, obaudit
Et nec iustitia nec religione mouetur.
60Ad quem nonnulli patres ex urbibus illis
Accedunt auresque suas clamoribus implent,
Ne libertatem populorum et foedera soluat
Contra iustitiam: contraque inscripta uicissim
Pacta ducum; uideat, populos ne reddat egentes.
65Quos hic ut accepit, sub carcere condidit atro
Exactisque statim nonnullis inde diebus
Abstulit his uitam gladio et caput ense recidit:
Impastus ueluti lupus inter ouilia rumpens
Mandit molle pecus nec fletu a funere cessat.
70Hoc crudele scelus grauiter regionibus illis
Displicuit, coeunt populi dirumque recusant
Imperium maluntque mori, quam ferre tyrannos.
Inter quos primi Suitenses, inclyta bello
Corpora, consilium patriae de rebus agentes
75Agnoscunt magno Burgundi principis astu
In caput ista suum fieri gentisque ruinam.
Delectos ergo legatos ordine ab omni
Constituunt toto patriae iubilante senatu,
Qui secum succensa ducis placidissima reddant
80Corda Sigismundi, pacem auxiliumque reportent.
Haud mora, discedunt iussi rapidisque feruntur
Passibus et tandem sibi designata capessunt
Tecta Sigismundi, sublimia et atria lustrant
Hisque ducem ingressi dictis uenerantur amicis:
85"O dux, Teutonicae decus et spes inclyta linguae,
A te nos primum ueniam pacemque rogamus
Et petimus de more pio per uiscera Christi,
Parce tuum regnum populari et perdere ciues!
En quot Burgundus princeps immanis et asper
90Abstractis etiam rebus demittit ad umbras!
Quatuor et nuper uita spoliauit et auro
Ausos effari pro libertate tuorum.
Eripe nos, dux magne, trucis de fauce tyranni:
Tu caput es nobis et nos tua membra uocamur,
95Nos tua membra sumus; quae ne sint serua tyranni,
Reddere concessum uolumus (si deficit) aurum.
In te bella geret, nos decertare parati
Adsumus et nullos armorum horrescimus usus."
Ollis sedato respondit pectore princeps:
100"Est mihi mos semper, proceres, concedere seruis
Et premere indignos, opibusque augere fideles:
Nobis este pii et quaecunque optatis habete!
Hinc audite modum, quo uos e fauce tyranni
Actutum eripiam: primum deponite numos
105Et uiolata sibi grauiter mea pacta referte,
Quodque meas laedit uox hausti sanguinis aures.
Interea. dirum praefectum includite uinclis
Et duo delecti patres e qualibet urbe
Explorent hominem iuxtaque delicta rependant.
110Pellite mente metum, ciues: ego uester in armis
Dux ero et hac forti redimam mea pignora dextra.
Dixit et oblati libauit pocula Bacchi
More suae gentis dextramque tetendit amicam.
Heluetii hoc tanto et Suitenses munere laeti!
115Audaces in equis redeunt pacemque reportant.
Exultant urbes, quibus est experta tyranni
Impietas, laetis deponunt mentibus aurum
Et libertatem magno clamore salutant.
Et iam delecti patres e qualibet urbe
120Conuenere simul, populi quos ante coibant
Gesta recensentes crudelia praesidis: ut quod
Innocuos ciues uita priuarit et auro.
Astant et flentes uiduae caesosque maritos
Contra iura sibi lacrimis testantur abortis.
125Iudicium proceres Petri de morte tulerunt
In medioque urbis praecincto lumina uitta
Illi indignanti caput a ceruice reuulsum est.
Certior effectus per publica scripta repente
Burgundus princeps sese legit esse repulsum,
130Arma parat bellumque uiris mortemque minatur.
